Wyskocz na szlak
Pomiędzy Krakowem a Wieluniem na wapiennych wzgórzach wyrastają dostojne Orle Gniazda - kilkanaście zamczysk świadczących o dawnej potędze, ambicjach i burzliwych dziejach Rzeczypospolitej. Większość z zamków na tym obszarze została wybudowana prawdopodobnie z polecenia króla Kazimierza Wielkiego w celu ochrony Krakowa na wypadek najazdów wojsk czeskich Jana Luksemburskiego od strony Górnego Śląska, które nastąpiły w 1327 i w 1345 roku. Część z nich wybudował od podstaw, ale także poważnie rozbudował już istniejące założenia. Orlimi Gniazdami zamki na Jurze nazwał podobno po raz pierwszy przyjaciel Zygmunta Krasińskiego, powstaniec listopadowy, poeta i krajoznawca, Wiktor Zieliński, który gościł u wieszcza w Złotym Potoku w 1857 r. Większość zamków i ruin zobaczyć można, wędrując czerwonym Szlakiem Orlich Gniazd lub uzupełniającym go niebieskim Szlakiem Warowni Jurajskich. To jeden z najbogatszych w zamki regionów w Polsce.
Renesansowy zamek w Pieskowej Skale króluje nad górną częścią doliny Prądnika i wraz z pobliską Maczugą Herkulesa stanowi najbardziej charakterystyczny element krajobrazu Ojcowskiego Parku Narodowego. Za czasów Kazimierza Wielkiego został umocniony, jednak jego prawdziwy rozkwit wiąże się z rodem Szafrańców, właścicieli warowni od 1377 r. Turystom udostępniono część zamkowych wnętrz i przepiękny arkadowy dziedziniec.
Zamek w Mirowie
Twierdza w Mirowie to, obok Ogrodzieńca i Olsztyna, jedno z najpiękniejszych Orlich Gniazd na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Ruiny są łatwo dostępne i tłumnie odwiedzane, zwłaszcza w pogodne weekendy. Od 1489 aż do ok. 1633 r. Mirowem władali Myszkowcy. Znacznie rozbudowali twierdzę - za ich panowania powstał m.in. zamek dolny, a górny i mieszkalno-obronna wieża zostały podwyższone. Podczas najazdu szwedzkiego w 1655 r. twierdza została zdewastowana, a w latach 60. dokonano konserwacji, odgruzowania i częściowej rekonstrukcji murów zamku górnego.
Zamek w Bobolicach
Mirów i Bobolice - tych dwóch warowni nie sposób opisywać oddzielnie, gdyż odległość między nimi wynosi zaledwie 1,5 km, a Mirowskie Skały zespalają je w nierozerwalną całość. Zamek w Bobolicach wzniesiono prawdopodobnie w XIV w. z nadania Kazimierza Wielkiego, pod koniec XIV wieku, gdy zamkiem władał książę Władysław Opolczyk, rezydowali tu rycerze-rabusie. Gotycka budowla składa się z zamków dolnego i górnego, odgrodzonych stromą skałą i otoczonych fosą, nad którą przerzucano zwodzony most. Najnowsza historia Zamku Bobolice rozpoczęła się w 1998 roku, kiedy stał się on własnością rodziny Laseckich. Na zlecenie jej przedstawicieli - senatora Jarosława Laseckiego oraz jego brata Dariusza Laseckiego - rozpoczęto żmudną odbudowę. Choć trwa już ona od tylu lat, jej efekt robi dziś piorunujące wrażenie.
Zamek w Ogrodzieńcu
Monumentalne ruiny zamku w Ogrodzieńcu wznoszą się na krawędzi najwyższego szczytu Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Góry Janowskiego, osiągającej 515,5 m n.p.m. Bez wątpienia jest dużo prawdy w zachwytach Adolfa Dygasińskiego, który twierdził, że Ogrodzieniec to jedne z najpiękniejszych ruin na świecie. Smutne, że do takiego stanu doprowadziły go nie najazdy wrogów, ale brak opieki i bezmyślność w XIX w. Okres świetności przeżywał zamek w czasach, gdy właścicielem był Seweryn Boner - na wapiennych ostańcach wyrosła wtedy gigantyczna rezydencja renesansowa, o której przepychu krążą do dziś legendy. Nie bez powodu twórcy serialu "Wiedźmin" wybrali Ogrodzieniec na plener. W najnowszej produkcji Netfliksa podziwiać możemy właśnie ruiny taj warowni.
Zamek Tenczyn w RudnieDostojne ruiny wapiennego zamczyska Tenczyn, górujące ponad
ścianą lasu, z charakterystyczną kanciastą Wieżą Nawojową, widać już z
daleka, ponieważ wyrastają na najwyższym wzgórzu Garbu Tenczyńskiego.
Powstanie i rozkwit warowni wiąże się z rodem Toporczyków, którzy po
przeniesieniu tu w XIV w. swej siedziby zaczęli się nazywać Tęczyńskimi.
Mimo że warownia jest dzisiaj tylko ruiną, nietrudno sobie wyobrazić,
jak dostojnie wyglądała niegdyś.
Zamek w Olsztynie
Krajobraz Jury Krakowsko-Częstochowskiej w okolicach Częstochowy jest
niezwykle malowniczy, a fantastyczny widok zamkowych ruin i ostańców na
wzgórzach koło Olsztyna na długo pozostaje w pamięci. Za czasów
Kazimierza Wielkiego wybudowano twierdzę Olsten. Nazwa wywodzi się od
niemieckiego Hohlstein, tłumaczonego jako "wydrążona skała", co ma
związek z systemem jaskiń i piwnic (dziś zasypanych) pod fortecą.
Zamek w Korzkwi
We wsi Korzkiew na zalesionym pagórku wyrasta zamek wzniesiony w 1352 r.
na miejscu wcześniejszego gródka obronnego przez Jana herbu Syrokomla,
który wcześniej podjął nieudaną próbę budowy siedziby w dolinie
Kluczwody. Od końca XVIII do XIX w. budynek popadał w ruinę. Od 1997 r.
trwa odbudowa prowadzona przez Jerzego Donimirskiego, potomka dawnych
właścicieli okolicznych dóbr. W dotychczas zrekonstruowanych częściach
zamku urządzono ekskluzywny hotelik.
Zamek w Siewierzu
Ruiny zamku w Siewierzu nie są klasycznym Orlim Gniazdem, ale zamek
zawsze odgrywał ważną rolę w systemie obronnym na granicy
Rzeczpospolitej. Od 1443 r. Księstwem Siewierskim władali biskupi
krakowscy, a w 1790 r. zostało wcielone do Korony. Ruiny renesansowego
zamku biskupów krakowskich wraz z murami parkanowymi połączonymi z
barbakanem na pewno zasługują na uwagę.
Zamek w Smoleniu
Pasmo Smoleńsko-Niegowonickie to stosunkowo rzadko odwiedzana, choć
jedna z najpiękniejszych części Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Miejscowość Smoleń otaczają bardzo ładne skaliste wzgórza, a główną
atrakcję stanowią ruiny zamku. Chociaż warownia nie była duża i do dziś
pozostały po niej wyłącznie ruiny,
z pewnością warto ją zwiedzić. Emocjonującą przygodą może być wspinaczka
po pionowej kilkunastometrowej skale z zamku dolnego na górny. Z zamku
górnego pozostały jedynie resztki murów oraz gotycka cylindryczna wieża,
spod której roztaczają się ładne widoki na wzgórza i okoliczne lasy.
Zamek w Rabsztynie
Ruiny Rabsztyna wyrastają na niewielkim wzgórzu na północno-wschodnich
przedmieściach Olkusza. Stare mury obronne już w XIX w. przyciągały
poszukiwaczy skarbów. Na początku XX w. wysadzono go w powietrze, ale
bogactw nie odkryto - jedyne znalezisko to praski grosz z początku XIV
w., przypadkowo wypatrzony przez turystę z Zawiercia.
Zamek w Będzinie
Malowniczy zamek w Będzinie nie jest kojarzony z Orlimi Gniazdami
zapewne dlatego, że leży w centrum wielkiej aglomeracji GOP-u, a nie w
sielskiej jurajskiej okolicy. Położony na wysokiej skarpie na lewym
brzegu Czarnej Przemszy stanowi przykład budownictwa obronnego z połowy
XIV w. Był ważnym ogniwem systemu obronnego zachodniej granicy Polski
przed najazdami od strony Śląska i Czech. Czuwał również nad
bezpieczeństwem wodnych i lądowych dróg handlowych, m.in. traktu
handlowego ze Śląska do Krakowa.
Zamek w Bydlinie
Bydlin w pobliżu Wzgórz Smoleńsko-Niegowonickich jest
oddalony o kilkanaście kilometrów od Olkusza. Na wzgórzu wznoszą się
ruiny zamku-świątyni o dość ciekawej historii. Wybudowano go
prawdopodobnie w XIV w. jako obronny zameczek myśliwski. Na przełomie XV
i XVI w. twierdza przeszła w ręce rodziny Bonerów, którzy
prawdopodobnie wtedy przebudowali ją na katolicką świątynię. W II
połowie XVI w. majątek przejęli Firlejowie, a sprzyjający arianom Jan
Firlej zamienił kościół katolicki na zbór ariański. Jednak już niebawem,
bo w 1594 r., jego syn Mikołaj przywrócił budowli poprzednią funkcję,
przeprowadził remont i ustanowił kościół św. Krzyża w 1655 r. obrócony w
ruinę przez Szwedów.
Zamek w Ojcowie
Malownicze ruiny królewskiego Orlego Gniazda w Ojcowie wyrastają na
skalnym urwisku Góry Zamkowej ponad parkingiem. Według legend twórcą
nazwy Ojcowa
jest król Kazimierz Wielki. Podczas budowy tutejszego zamku nazwał go
podobno "Ociec u Skały", chcąc w ten sposób utrwalić pamięć o dniach,
jakie spędzał nad Prądnikiem jego ojciec, Władysław Łokietek, w czasie
walk z królem czeskim. Szybki upadek warowni zaczął się wraz z
rozbiorami Polski. Obecnie można zobaczyć budynek bramny w kształcie
wieżyczki, gdzie zorganizowano wystawę o dziejach fortecy z makietą
starej twierdzy, pozostałości murów obronnych, ośmioboczną kamienną
wieżę i dziedziniec.
Zamek w Morsku
Morsko to nieduża wieś po raz pierwszy wspomniana w dokumentach z 1327
r. Dokładna data powstania zamku nie jest znana. Przypuszcza się, że
zbudowano ją w XIV albo XVI w., gdy miejscowość należała do rodziny
Włodków. Wiadomo jedynie, że wzniesiona na skalistym wzniesieniu
warownia miała kilka pomieszczeń. Obecnie ruiny zamku leżą na terenie
ośrodka wypoczynkowego, ale są ogólnie dostępne.
Zamek w Pilicy
Ruiny zamku Ostrężnik to pozostałości tajemniczej warowni z XIV w.,
składającej się z zamku na skale i wałów przedzamcza. O twierdzy
niewiele wiadomo - źródła milczą, a badacze, na podstawie domysłów,
przypisują jej budowę Kazimierzowi Wielkiemu. Przypuszcza się, że zamek
albo nie został dokończony, albo nie był zamieszkany. Według legendy
mieściła się w nim siedziba zbójców, którzy w lochach kryli swoje
bogactwa. Podania wspominają również o skarbie ukrytym pod fortecą przez
powstańców styczniowych.
Zamek w Ostrężniku
Ruiny zamku Ostrężnik to pozostałości tajemniczej warowni z XIV w., składającej się z zamku na skale i wałów przedzamcza. O twierdzy niewiele wiadomo - źródła milczą, a badacze, na podstawie domysłów, przypisują jej budowę Kazimierzowi Wielkiemu. Przypuszcza się, że zamek albo nie został dokończony, albo nie był zamieszkany. Według legendy mieściła się w nim siedziba zbójców, którzy w lochach kryli swoje bogactwa. Podania wspominają również o skarbie ukrytym pod fortecą przez powstańców styczniowych.
.jpg)
